حافظیه و سعدیه
حافظیه نام مجموعهٔ آرامگاهی شاعر برجستهٔ ایرانی، حافظ شیرازی است. مجموعهٔ حافظیه در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه حافظ در شمال شهر شیراز، پایینتر از دروازه قرآن، در یکی از قبرستان های معروف شیراز به نام خاک مصلی قرار دارد و مساحت آن ۱۹۱۱۶ متر مربع است. ۶۵ سال پس از درگذشت حافظ، در سال ۸۵۶ هجری قمری (برابر ۱۴۵۲ میلادی)، شمسالدین محمد یغمایی وزیر میرزا ابوالقاسم بابر گورکانی (پسر میرزا بایسنغر نواده شاهرخ بن تیمور) حاکم فارس، برای اولین بار ساختمانی گنبدی شکل را بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این ساختمان، حوض بزرگی ساخت که از آب رکنآباد پر میشد. این بنا یک بار در اوایل قرن یازدهم هجری و در زمان حکومت شاه عباس صفوی، و دیگر بار ۳۵۰ سال پس از وفات حافظ به دستور نادرشاه افشار مرمت شد. در سال ۱۱۸۷ هجری قمری، کریم خان زند بر مقبره حافظ، بارگاهی به سبک بناهای خود،شامل تالاری با چهار ستون سنگی یکپارچه و بلند و باغی بزرگ در جلو آن ساخت و بر مزارش سنگ مرمری نهاد که امروز نیز باقی است.
پس از در گذشت حافظ، گنبدی بر آرامگاه وی افراشته شد که در جلوی آن حوضی بزرگ قرار داشت که از آب رکنی پر میگشت. در سال ۱۱۸۹ ه.ق کریمخان زند بر مقبرهٔ حافظ عمارتی زیبا بنا کرد، که مشتمل بر تالاری با چهار ستون سنگی یکپارچه و بلند و باغی بزرگ در جلو آن بود و بر قبر حافظ سنگی مرمرین نهاده شد که هنوز موجود است. آرامگاه حافظیه درمجموع 20000 متر مربع مساحت دارد و دارای چهار در است. در سمت شرقی صحن، دیواری بلند است که پشت آن آرامگاههای خصوصی خانوادهٔ فربد و آرامگاه معدل ( محل کنونی دفتر انجمن دوستداران حافظ) واقع شده است.
در مسافرتمان به شیراز ، به حافظیه رفتیم . از آرامگاه حافظ دیدن کردیم . فال هم گرفتیم . امیرمحمد هم با پرنده های فالگیر عکس گرفت . اول میترسید چون پرنده چنگ میزد ولی پس از چند دقیقه که ترسش ریخت به زور ازش جدا کردیم .
موقع برگشت ، هوا به شدت سرد شده بود . کلاه امیرمحمد سرش نبود. پرسیدم : امبرمحمد کلاهت و چکار کردی ؟ گفت : دوسش نداشتم . انداختم تو آب .
عمه جون بهناز هم فوری رفت کنار حوضی که امیرمحمد مدام دورو برش بود و بازی میکرد . کلاه پسرکو همونجا ، کنار حوض آرزوها پیدا کرد . از دست این بچه !!!!!
سعدی در خانقاهی که اکنون آرامگاه اوست و در گذشته محل زندگی او بود، به خاک سپرده شد که در ۴ کیلومتری شمال شرقی شیراز، در دامنه کوه، در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا است. این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا میگذرانده و سپس در همانجا دفن شدهاست. برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدین محمد صاحبدیوانی وزیر معروف آباقاخان، مقبرهای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس، خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقب نماند. تا این که در سال ۱۱۸۷ ه.ق. به دستور کریمخان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر فراز مزار شیخ بنا شد که شامل ۲ طبقه بود. طبقه پایین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوم از آنجا شروع میشد. در دو طرف راهرو دو اطاق کرسی دار ساخته شده بود. در اطاقی که سمت شرق راهرو بود، قبر سعدی قرار داشت و معجری چوبی آن را احاطه کره بود. قسمت غربی راهرو نیز موازی قسمت شرقی، شامل دو اطاق میشد، که بعدها شوریده (فصیح الملک) شاعر نابینای شیرازی در اطاق غربی این قسمت دفن شد. طبقه بالای ساختمان نیز مانند طبقه زیرین بود، با این تفاوت که بر روی اطاق شرقی که قبر سعدی در آنجا بود، به احترام شیخ اطاقی ساخته نشده بود و سقف آن به اندازه دو طبقه ارتفاع داشت. بنای فعلی آرامگاه سعدی از طرف انجمن آثار ملی در سال ۱۳۳۱ ه-ش با تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشیکاری ساخته شد. رو به روی این هشتی، ایوان زیبایی است که دری به آرامگاه دارد.