بازارهای شیراز

بازار وكيل شيراز

    از بازارهاي شيراز است كه در زمان كريم خان زند (1172 - 1193 ه.ق) در شرق شيراز در محله درب شاهزاده، در كنار مسجد وكيل و در شرق ميدان شهدا احداث شده است.

معماري اين بنا بر گرفته از بازار قيصريه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس كبير است اما عرض بازار وكيل بيش از ساير بازارهاست. همچنين 74 دهانه طاق ضربي بازار با ارتفاع بيش از 11 متر مرتفع تر از طاق ساير بازارهاست كه البته هم اينك به علت خاكريزي كف بازار، ارتفاع طاق ها به ده متر تقليل يافته است.

در شمال شرقي اين راسته، چند كاروانسراي قديمي به نام هاي روغني، گمرك و احمدي ساخته شده است كه در ورودي آنها در درون بازار است. هر يك از اين كاروانسراها داراي چندين حجره مي باشند.

ضلع شرقي - غربي نيز داراي دو بخش است:

2. قسمت غربي چهارسوق كه آن را بازار تركش دوزها مي نامند و داراي 10 جفت مغازه است كه هم اينك مركز فروش فرش هاي ايراني است.

در ضلع جنوبي چهارسوق در موازات با بازار تركش دوزها، بازار ديگري قرار دارد كه مدخل آن در جلو سر در مسجد وكيل است و به بازار شمشيرگرها معروف است. اين بازار نيز داراي 11 جفت مغازه است.

سيستم تهويه هوا به علت ارتفاع زياد سقف طاق و تويزه اي بازار كامل بوده. اين امر به وسيله بادگيرهايي ساده انجام مي گرفته هم چنين دريچه ها و روزنه هايي به نام جامخانه يا هورنور در زير سقف تعبيه شده بوده كه هوا و نور كافي را به بازار مي رسانند اما هم اينك پس از مرمت، اين روزنه ها بسته شده اند. هم اينك در بالاي مغازه ها مشبك هايي جهت تهويه هوا و روشنايي وجود دارد.

در ورودي جنوب اين بازار در سال 1368 از جانب ميراث فرهنگي، اندكي پي بندي شده است. سيم كشي جديد برق مغازه ها از يك طرف بازار به ديگر سو، چهره قديمي بازار را مخدوش نموده است.

سازمان ميراث فرهنگي، بازار وكيل را در تيرماه 1315 با شماره 924 به ثبت رسانده است.

     پسر ما مثل بابایی به شدت عشق شمشیر  و خنجر داره . اینجا گیر داد که براش خنجر بخریم . ولی با همکاری فروشنده بهش گفتیم خنجر فروشی نیست . ولی در نبود ما ، بابایی برای خودش یه خنجر تزئینی خرید .

                    

سراي مشير يا سراي گلشن از آثار دوره قاجاريه در شيراز است كه در انتهاي جنوبي بازار وكيل در گوشه شرقي آن قرار گرفته است.

اين سرا كه داراي طرح و نقشه اي دايره اي (هشت گوش) است، توسط ميرزا ابوالحسن خان مشيرالملك احداث شده است.

               

 بازار نو شيراز

اين بازار داری هشتی هشت ضلعی است که بازار را به دو بخش تقسيم کرده و به گونه ای که درسمت غرب به سرای مشير و از سمت جنوب به اردوبازار منتقل می گردد. اين هشتی که بازار مشير را به بازار نو مشير متصل می کند داری سقف مرتفعی است که بر فراز آن گنبد کم خيز نسبتاً بزرگی وجوددارد که اين گنبد به وسيله کاربندی که به جرز ديوار متصل می شود. بر فراز گنبد کاشی کاری معقلی نيز روزنی وجود دارد که روی آن يک بار گير چند وجهی مشاهده می شود کف هشتی نيز مانند کف سرای مشير از قلوه سنگ پوشيده شده است. در اين هشتی چهار حجره وجود دارد که به فاصله 2 پله از سطح زمين قرار گرفته اند. بالای اين حجره ها منبت کاری با آجر ديده می شود.

سر در ورودی ضلع جنوبی بازار پسی از اردوبازار، کاشی کاری شده است. قرار دارد که بر روی آن نوشته شده است بازار نو مشير درسال يک هزار و سيصد و هفتاد و يک هجری شمسی مطابق هزار و چهارصد و سيزده هجری قمری تکميل و افتتاح شد. موقوفه مرحوم سلطان الحاجيه و معدل الملک .

اين ضلع دارای دالانی است که سنگ فرش شده است. سقف دالان نيز دارای عرق چين هايی است که در چهارگوش آن ترنج هايی آجر کاری شده است. در پيشانی سر در نيز دو لچکی از کاشی هفت رنگ وجود دارد. همچنين تصويری از خسرو و شيرين و تصوير ديگر از يوسف و زليخا در اين ضلع يافت می شود. دراين راسته 10 طاق نما نيز وجود دارد . هم اينک در بخش جنوبی ديواری نصب شده و آن را به دو بخش تقسيم کرده است بر سر در راسته شمالی باز نيز کتيبه ای است که در آن نوشته شده است : و الباقيات الصالحات خير عند ربک ثواباً و خير مرداً سال 1311 ه . ق . بازار مشير، موقوفه حاجی معدل المک و سلطان الحاجيه .

پس از تعميراتی که در اين بازار صورت گرفته است، کف حجره ها و ايوان ها، سنگ فرش شده است. در اين بازار انواع صنايع دستی و هنری يافت می شود. اين بازار با دری به سبک قديم، از هشتی مذکور جدا می شود.

                 

                  

     از بازارهاي شيراز است كه در محله درب شاهزاده قرار گرفته است. اين بازار بقاياي بازار قيصريه است كه توسط امام قلي خان در غرب مدرسه خان ساخته شده است. اين بازار كه از آجر و گچ ساخته شده است، بازار مرغ و اردوبازار را به يكديگر متصل مي نمايد به گونه اي كه اردوبازار در جنوب بازار وكيل و در مقابل بازار مرغ قرار مي گيرد و در امتداد شرق و غرب نيز بازار مسگرها قرار مي گيرد.

اين بازار در زمان قاجاريه بر اثر زلزله ويران شد و در سال 1299 ه.ق. مرمت شد. اين بازار هم اينك مركز فروش اسباب منزل است.

اين بازار شباهت فراواني از نظر اجرايي با بازار وكيل دارد با اين تفاوت كه از هر ابعادي و مقياسي، در مقياس كوچكتري نسبت به بازار وكيل ساخته شده است. سقف اين بازار همانند بازار وكيل داراي طاق تويزه است و در بالاي عرقچين آن حورنورهايي ديده مي شود در بالاي دكانها نيز همان دريچه ها ديده مي شود. تفاوت ديگر اين بازار با بازار وكيل در اين است كه مغازه هاي اين بازار اكثرا" يا هم سطح زمين و يا پايين تر از سطح زمين ساخته شده اند. كه البته اين مسئله شايد به نوع كالايي كه د راين مغازه ها عرضه مي شده بر مي گردد. همچنين سردر ورودي مغازه ها يك قوس كجاوه اي است كه با يك پاكار پهن به زمين مي رسد. بازار ديگري به نام قيصريه به اين بازار از سمت راست متصل مي گردد كه داراي 12 جفت مغازه است كه اكثرا" سطحي بالاتر از سطح زمين دارند و مغازه ها داراي ارتفاع نسبتا" بلندي نسبت به بازار مسگرها مي باشند.

در قديم ارتفاع مغازه ها را با توجه به جنسي كه در آنجا فروخته مي شده در نظر مي گرفتند. به عنوان مثال مغازه هاي نانوايي همواره پايين تر از سطح زمين بوده اند و مغازه هاي عطاري بالاتر از سطح زمين.

قيصريه همانند راسته درسته و غيره به نوعي بازار اطلاق مي شود كه در آن اجناس ظريف ساخته و عرضه مي شدند مثل طلا و جواهرات و پارچه و ... قيصريه ها بايد حتما" درب ورود و خروج جداگانه داشته باشند كه البته در بازار ذكر شده چنين دربي مشاهده نشده است.

بازار حاجی كهن‌ ترين بازار شيراز است که از عهد ديلميان و شايد پيش از آن بنياد نهاده شده و بعدها بازسازی و تكميل شده است. اين بازار از سمت شمال باختری مسجد جمعه شيراز آغاز و به سمت شمال گسترده شده است.